કેન્દ્ર સરકારે જાહેરાત કરી છે કે ભારતની વસ્તી ગણતરી વર્ષ 2027 દરમિયાન કરવામાં આવશે. આ માટે ગેઝેટ નોટિફિકેશન બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. અગાઉ, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે રવિવારે વસ્તી ગણતરી હાથ ધરવા માટેની તૈયારીઓની સમીક્ષા કરી હતી. તેમણે કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ ગોવિંદ મોહન, મહાપંચાયન અને વસ્તી ગણતરી કમિશનર મૃત્યુંજય કુમાર નારાયણ અને અન્ય અધિકારીઓ સાથે બેઠક યોજી હતી. સરકારી નિવેદન અનુસાર, આ વસ્તી ગણતરી સંપૂર્ણપણે ડિજિટલ હશે. આ માટે મોબાઇલ એપ્સ તૈયાર કરવામાં આવશે અને તેમાં વસ્તી ગણતરી સંબંધિત તમામ માહિતી એકત્રિત કરવામાં આવશે. આ એપ્સ 16 ભાષાઓમાં ઉપલબ્ધ હશે.
ગૃહમંત્રી શાહે સોશિયલ મીડિયા પર એક પોસ્ટમાં કહ્યું હતું કે, ’16મી વસ્તી ગણતરીમાં પહેલીવાર જાતિ વસ્તી ગણતરીનો સમાવેશ થશે. 34 લાખ ગણતરીકારો અને સુપરવાઇઝર, 1.3 લાખ વસ્તી ગણતરી અધિકારીઓ આધુનિક મોબાઇલ અને ડિજિટલ ઉપકરણો સાથે આ કાર્ય કરશે. ‘જમ્મુ અને કાશ્મીર, લદ્દાખ, હિમાચલ પ્રદેશ અને ઉત્તરાખંડના કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 1 ઓક્ટોબર, 2026 થી અને દેશના બાકીના ભાગોમાં 1 માર્ચ, 2027 થી જાતિઓની ગણતરી અને વસ્તી ગણતરીનું કાર્ય શરૂ થશે.’
વસ્તી ગણતરી બે તબક્કામાં કરવામાં આવશે
વસ્તી ગણતરી બે તબક્કામાં કરવામાં આવશે. પ્રથમ તબક્કામાં એટલે કે ઘર યાદી અને ઘર ગણતરી (HLO), દરેક પરિવારની રહેણાંક સ્થિતિ, મિલકત અને સુવિધાઓની વિગતો એકત્રિત કરવામાં આવશે. આ પછી, બીજા તબક્કામાં (વસ્તી ગણતરી), દરેક ઘરના દરેક વ્યક્તિની વસ્તી વિષયક, સામાજિક-આર્થિક, સાંસ્કૃતિક અને અન્ય વિગતો એકત્રિત કરવામાં આવશે.
સ્વતંત્રતા પછીની 8મી વસ્તી ગણતરી
આ વસ્તી ગણતરી ભારતની 16મી વસ્તી ગણતરી અને સ્વતંત્રતા પછીની 8મી વસ્તી ગણતરી હશે. આ વખતે વસ્તી ગણતરી મોબાઇલ એપ્લિકેશન દ્વારા ડિજિટલ રીતે કરવામાં આવશે. નાગરિકો માટે સ્વ-ગણતરીની સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ રહેશે. ડેટા સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સંગ્રહ, પ્રસારણ અને સંગ્રહ દરમિયાન કડક સુરક્ષા પગલાં લેવામાં આવશે. ઉલ્લેખનીય છે કે છેલ્લી વસ્તી ગણતરી વર્ષ 2011 માં કરવામાં આવી હતી અને આ વસ્તી ગણતરી 16 વર્ષના અંતરાલ પછી કરવામાં આવશે.
