સોમવારે લોકસભામાં પસાર થયેલા નવા આવકવેરા બિલમાં હાલના કાયદાની ઘણી મુખ્ય જોગવાઈઓ જાળવી રાખવામાં આવી છે, સાથે સાથે કેટલાક નવા સુધારા પણ કરવામાં આવ્યા છે. આવકવેરા (નં. 2) બિલમાં TDS (સ્રોત પર કર કપાત) દાવાઓ માટે આવકવેરા રિટર્ન (ITR) ફાઇલ કરવાની સુવિધા અને તમામ ધાર્મિક અને સખાવતી ટ્રસ્ટોને અનામી દાન પર કર મુક્તિ જાળવી રાખવામાં આવી છે. આ જોગવાઈઓ આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં સંસદમાં રજૂ કરાયેલા મૂળ આવકવેરા બિલમાં દૂર કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો હતો.
નવા આવકવેરા બિલમાં કયા ફેરફારો છે?
આવકવેરા (નં. 2) બિલની કલમ 187 માં ‘વ્યવસાય’ શબ્દ ઉમેરીને, એવા વ્યાવસાયિકોને નિર્ધારિત ઇલેક્ટ્રોનિક ચુકવણી પદ્ધતિ અપનાવવાની સુવિધા આપવામાં આવી છે જેમની વાર્ષિક આવક 50 કરોડ રૂપિયાથી વધુ હોય. આ ઉપરાંત, આવકમાં નુકસાનને આગળ વધારવા અને સેટ ઓફ કરવા સંબંધિત જોગવાઈઓને વધુ સારી રજૂઆત માટે ફરીથી ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, TDS દાવાઓમાં સુધારાનું નિવેદન ફાઇલ કરવાની સમય મર્યાદા પણ ઘટાડીને બે વર્ષ કરવામાં આવી છે, જે આવકવેરા કાયદા, 1961 માં છ વર્ષ હતી.
ફરિયાદોમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થવાની અપેક્ષા છે
“આ જોગવાઈથી કર કપાત એકમોની ફરિયાદોમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થવાની અપેક્ષા છે,” સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સીસ (CBDT) ના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું. આવકવેરા (નં. 2) બિલ, જે આવકવેરા અધિનિયમ, 1961 ને બદલવા જઈ રહ્યું છે, તેમાં 21 જુલાઈના રોજ રજૂ કરાયેલા તેના અહેવાલમાં સિલેક્ટ કમિટી દ્વારા કરવામાં આવેલી લગભગ બધી ભલામણોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. મૂળ આવકવેરા બિલ, 2025 ને સિલેક્ટ કમિટીને મોકલવામાં આવ્યું હતું.
રજિસ્ટર્ડ NPO ને પણ કર મુક્તિ મળશે
પસંદગી સમિતિએ બિન-લાભકારી સંસ્થાઓ (NPOs) અથવા ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટોને આપવામાં આવેલા દાન પર કરવેરા સંબંધિત આવકવેરા બિલ 1961 ની જોગવાઈઓને પુનઃસ્થાપિત કરવાનું સૂચન કર્યું હતું. બિન-લાભકારી સંસ્થાઓ (NPOs) દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલા અનામી દાનના કિસ્સામાં, હવે ધાર્મિક અને સખાવતી બંને હેતુઓ સાથે નોંધાયેલા NPOs ને પણ કર મુક્તિ મળશે. જો કે, હોસ્પિટલો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ ચલાવવા જેવા અન્ય સખાવતી કાર્ય કરતા ધાર્મિક ટ્રસ્ટ દ્વારા પ્રાપ્ત દાન પર કાયદા અનુસાર કર લાદવામાં આવશે.
રસીદોની વિભાવનાને આવકની વિભાવનાથી બદલવામાં આવી છે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, “બિલમાં અનામી દાન પર કરવેરા સંબંધિત જોગવાઈઓને આવકવેરા કાયદા, 1961 ની હાલની જોગવાઈઓ સાથે મર્જ કરવામાં આવી છે. હવે મિશ્ર હેતુઓ સાથે નોંધાયેલા બિન-લાભકારી સંગઠનોને મુક્તિ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી છે.” આ સાથે, ‘આવક’ શબ્દનો ઉપયોગ કરીને NPO ની વાસ્તવિક આવક પર જ કર લાદવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, “આવકવેરા કાયદા, 1961 માં રાખવામાં આવેલી રસીદોની વિભાવનાને આવકની વિભાવનાથી બદલવામાં આવી છે.”
લોકો સમયમર્યાદા પછી પણ રિફંડનો દાવો કરી શકશે
આ બિલ એવા લોકોને રાહત આપે છે જેઓ નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં ITR ફાઇલ કરવાનું ફરજિયાત ન હોવા છતાં TDS રિફંડ મેળવવા માંગે છે. અગાઉ, પ્રસ્તાવિત બિલમાં, એવી જોગવાઈ હતી કે TDS રિફંડ મેળવવા માટે, કરદાતાએ નિર્ધારિત તારીખમાં આવકવેરા રિટર્ન ફાઇલ કરવું પડશે. પરંતુ સિલેક્ટ કમિટીના સૂચન પર આમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે.
હવે એવા વ્યક્તિઓ, જેઓ ITR ફાઇલ કરવા માટે બંધાયેલા નથી, તેઓ નિયત તારીખ પછી પણ TDS રિફંડનો દાવો કરી શકશે. બિલમાં યુનિફાઇડ પેન્શન સ્કીમ (UPS) ના સબ્સ્ક્રાઇબર્સને કર મુક્તિ સંબંધિત જોગવાઈઓ પણ શામેલ છે. આ ઉપરાંત, આવકવેરા શોધ કેસોમાં બલ્ક એસેસમેન્ટની નવી સિસ્ટમ અને સાઉદી અરેબિયાના જાહેર રોકાણ ભંડોળને કેટલાક સીધા કર લાભોનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
