ભારતીય રેલ્વે સુરક્ષિત રેલ્વે કામગીરી સુનિશ્ચિત કરવા તેમજ જંગલી પ્રાણીઓ ટ્રેનો સાથે અથડાવાની ઘટનાઓને રોકવા માટે ટ્રેક પર AI સેન્સર સ્થાપિત કરવા જઈ રહી છે. આ AI સેન્સર ટ્રેક પર અથવા તેની આસપાસના ચિહ્નિત સ્થળોએ પ્રાણીઓની હાજરીને શોધી કાઢશે. તેમની મદદથી રેલવે અકસ્માતો ટાળી શકાય છે.
વાસ્તવમાં, આ AI સેન્સર પ્રાણીઓની હિલચાલ વિશે અગાઉથી માહિતી મેળવવામાં મદદ કરશે. જેથી સમયસર કાર્યવાહી કરી શકાય. આ સિવાય આ એલર્ટ લોકો પાયલોટ, સ્ટેશન માસ્ટર અને કંટ્રોલ રૂમને પણ જશે. વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયાના રિપોર્ટ અનુસાર, 1990થી 2018ની વચ્ચે લગભગ 115 હાથીઓના મોત થયા છે. જાન્યુઆરી 2017 થી માર્ચ 2023 વચ્ચે ઓછામાં ઓછા 33 હાથીઓ ટ્રેનની અડફેટે આવીને મૃત્યુ પામ્યા છે. જ્યારે ઉત્તરપૂર્વ સરહદી રેલ્વે ક્ષેત્રમાં આ સંખ્યા 2014 થી 2022ના સમયગાળા માટે લગભગ 65 હોવાનું કહેવાય છે.
જંગલ વિસ્તારોમાં નવી રેલ્વે લાઇન નાખવામાં આવી છે અથવા પ્રાણીઓના રહેઠાણમાંથી ટ્રેનો પસાર થઈ રહી છે, તેથી વન્યજીવો પાટા ઓળંગતા હોવાથી અકસ્માતો વધ્યા છે. રિપોર્ટમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે, આસામ, અરુણાચલ પ્રદેશ અને નાગાલેન્ડ રાજ્યોમાં પ્રાધાન્યતા રેલ્વે વિભાગોને ઓળખવા માટે વર્ષ 2024માં વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા, ફોરેસ્ટ ડિપાર્ટમેન્ટ અને ભારતીય રેલવે દ્વારા સંયુક્ત ક્ષેત્ર સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો . આ દરમિયાન, તે રેલ્વે ટ્રેકનું નિરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું જે હાથીઓ માટે અસુરક્ષિત છે અને જ્યાં પ્રાણીઓ વારંવાર ક્રોસ કરતા જોવા મળે છે.
ટ્રેન મુસાફરો અને પ્રાણીઓની સુરક્ષા માટે, રેલ્વેએ ઓપ્ટિકલ ફાઈબર કેબલ આધારિત વિતરિત એકોસ્ટિક સેન્સરની સ્થાપના શરૂ કરી છે. ઓળખાયેલ કોરિડોર સ્થાનો પર ટ્રેક અને તેની નજીકના વિસ્તારોમાં હાથીઓ અથવા અન્ય જંગલી પ્રાણીઓની હાજરી શોધવા માટે તેને AI ઇન્ટ્રુઝન ડિટેક્શન સિસ્ટમ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં, AI સેન્સર જંગલી પ્રાણીઓની હિલચાલ વિશે આગોતરી માહિતી મેળવવામાં મદદ કરશે, જેથી સમયસર પગલાં લઈ શકાય અને લોકો પાઈલટ, સ્ટેશન માસ્ટર અને કંટ્રોલ રૂમને એલર્ટ મોકલી શકાય.
આ સંદર્ભમાં કેન્દ્રીય રેલવે પ્રધાન અશ્વિની વૈષ્ણવે બુધવારે લોકસભામાં જણાવ્યું હતું કે આ હેતુ માટે ઉત્તરપૂર્વ સરહદ રેલવે, પૂર્વ તટ રેલવે, દક્ષિણ રેલવે, ઉત્તર રેલવે, દક્ષિણ પૂર્વીય રેલવે, ઉત્તર પૂર્વ રેલવે અને પશ્ચિમ રેલવેને આવરી લેતા કુલ 115 રેલવે સ્ટેશનોનો સમાવેશ થાય છે. 208 કરોડના ખર્ચે RKM સાથે રેલવેના ઓળખાયેલા કોરિડોર માટે રેલવેના કામો મંજૂર કરવામાં આવ્યા છે. ખાસ કરીને, કુલ 582.25 નોર્થ ફ્રન્ટિયર રેલ્વે કામોને પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો છે. જેમાં અનુક્રમે NFR (141 RKM), ઈસ્ટ કોસ્ટ રેલ્વે (349.4 RKM), સધર્ન રેલ્વે (55.5 RKM), અને NER (36 RMK) નો સમાવેશ થાય છે, જેમાંથી નોર્થઈસ્ટ ફ્રન્ટિયર રેલ્વેમાં 141 RKM પર કામ શરૂ થઈ ગયું છે.
