ગુજરાતમાં છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં બાળ અને કિશોર મજૂરી કાયદા હેઠળ 616 બાળકોને બાળ મજૂરીમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. તે જ સમયે, બાળ મજૂરી રાખતી સંસ્થાઓ પાસેથી 72.88 લાખ રૂપિયાથી વધુનો દંડ વસૂલવામાં આવ્યો હતો. જાન્યુઆરી 2020 થી એપ્રિલ 2025 સુધીમાં, રાજ્યભરમાં 4,824 દરોડા પાડવામાં આવ્યા હતા, જેમાંથી 455 બાળ મજૂરો અને 161 કિશોર મજૂરોને બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા. બાળ મજૂરીમાં સામેલ સંસ્થાઓ સામે 791 ફોજદારી કેસ નોંધાયા હતા, જેમાં 339 એફઆઈઆર નોંધાઈ હતી.
બાળ મજૂરી વિરોધી કાયદામાં ગુજરાતની પહેલ
ગુજરાતમાં શ્રમ કમિશનર કચેરી દ્વારા બાળ મજૂરી સામે સતત ઝુંબેશ ચલાવવામાં આવી રહી છે. વર્ષ 2016 માં, આ કાયદામાં સુધારો કરીને બાળ અને કિશોર મજૂરી (પ્રતિબંધ અને નિયમન) અધિનિયમ બનાવવામાં આવ્યો હતો. આ કાયદાના ઉલ્લંઘન બદલ દંડની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી. ગુજરાત સરકારે આમાં વધુ કડકતા લાવી છે અને ખાતરી કરી છે કે આવા કેસોમાં ગુનેગારોને 6 મહિનાથી 2 વર્ષ સુધીની જેલ અથવા 20,000 થી 1 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે. ગુનાનું પુનરાવર્તન કરવા પર 1 થી 3 વર્ષની જેલની સજાની પણ જોગવાઈ છે.
દરેક જિલ્લામાં ટાસ્ક ફોર્સ
રાજ્ય સરકારે દરેક જિલ્લામાં કલેક્ટરની અધ્યક્ષતામાં એક જિલ્લા ટાસ્ક ફોર્સની રચના કરી છે, જે દરોડા પાડવા અને બાળ મજૂરોને મુક્ત કરવા માટે દર મહિને બેઠક કરે છે. બચાવેલા બાળકોને પુનર્વસન કેન્દ્રો (બાળ ગૃહ) માં આશ્રય આપવામાં આવે છે. બાળ કલ્યાણ સમિતિ (CWC) દ્વારા ચકાસણી કર્યા પછી, તેમને તેમના માતાપિતાને સોંપવામાં આવે છે. બિન-ગુજરાતી બાળકોને તેમના રાજ્યોની સમિતિ દ્વારા તેમના માતાપિતાને સોંપવામાં આવે છે. બાળકોને તેમની ઉંમર અનુસાર શાળામાં દાખલ કરવામાં આવે છે.
