મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે બુધવારે ગાંધીનગરમાં રાજ્યમાં હાથ ધરાયેલી 16મી એશિયાઈ સિંહ ગણતરીના આંકડા ગર્વથી જાહેર કરતા કહ્યું કે રાજ્યમાં સિંહોની અંદાજિત સંખ્યા 891 પર પહોંચી ગઈ છે.
આ સંદર્ભમાં વધુ માહિતી આપતાં મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આ ૧૬મી વસ્તી ગણતરીના ડેટા મુજબ, એશિયાઈ સિંહોની કુલ સંખ્યા ૮૯૧ હોવાનું જાણવા મળ્યું છે, જેમાં ૧૯૬ નર, ૩૩૦ માદા અને ઉપ-પુખ્ત અને બચ્ચાનો સમાવેશ થાય છે.
સિંહોની ગણતરી ‘ડાયરેક્ટ બીટ વેરિફિકેશન’ દ્વારા કરવામાં આવે છે
ઉલ્લેખનીય છે કે રાજ્ય સરકારનો વન વિભાગ દર પાંચ વર્ષે સિંહોની વસ્તીની ગણતરી ‘ડાયરેક્ટ બીટ વેરિફિકેશન’ એટલે કે બ્લોક કાઉન્ટ પદ્ધતિ દ્વારા કરે છે. આ વર્ષે, 10 થી 13 મે દરમિયાન, 11 જિલ્લાના 58 તાલુકાઓના 35,000 ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તારમાં વન અધિકારીઓ, સરપંચો અને ગ્રામજનો સહિત 3854 લોકોએ વસ્તી ગણતરી કાર્યમાં ભાગ લીધો હતો.
મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ દ્વારા સિંહોની વસ્તીના આંકડા જાહેર કરવામાં આવ્યા તે પ્રસંગે વન મંત્રી શ્રી મુલુભાઈ બેરા, રાજ્યમંત્રી શ્રી મુકેશ પટેલ, મુખ્ય સચિવ શ્રી પંકજ જોશી અને મુખ્યમંત્રીના અધિક મુખ્ય સચિવ શ્રી એમ.કે. દાસ પણ હાજર હતા.
CM ભૂપેન્દ્ર પટેલે શું કહ્યું?
મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી તરીકે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ રાજ્યમાં સિંહોની વસ્તીનો અંદાજ કાઢવા માટે ‘ટોટલ કાઉન્ટ બાય ડાયરેક્ટ સાઇટિંગ એટ બ્લોક સિસ્ટમ’ પદ્ધતિનો અમલ કર્યો હતો, જે અગાઉની પરંપરાગત પદ્ધતિને બદલે લાગુ કરવામાં આવી હતી.
તેમણે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રીએ તાજેતરમાં ગુજરાતમાં યોજાયેલી નેશનલ બોર્ડ ફોર વાઇલ્ડલાઇફ (NBWL) ની બેઠકમાં એશિયાટિક સિંહોના લાંબા ગાળાના સંરક્ષણ અને પ્રોત્સાહન માટે 74મા સ્વતંત્રતા દિવસ નિમિત્તે જાહેર કરાયેલ ‘પ્રોજેક્ટ લાયન’ હેઠળ ‘પ્રોજેક્ટ લાયન 2047’ ના ભવિષ્યલક્ષી આયોજન અંગે પણ માર્ગદર્શન આપ્યું હતું.
મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે પ્રોજેક્ટ લાયન 2047 પ્રધાનમંત્રીની સિંહોની સંભાળ, સંવર્ધન અને સંરક્ષણ માટેની પ્રતિબદ્ધતાને વધુ સારી રીતે સાકાર કરશે.
છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં સિંહોની સંખ્યામાં કેવી રીતે વધારો થયો
મુખ્યમંત્રીએ સ્પષ્ટતા કરી કે સિંહોની વસ્તીમાં સતત વધારો ફક્ત ભૌગોલિક પરિસ્થિતિઓ અને આબોહવાને કારણે જ નહીં પરંતુ સરકારના વન્યજીવન સંરક્ષણ પ્રત્યે સાવચેતીભર્યા અને સતત અભિગમને કારણે પણ નોંધવામાં આવ્યો છે.
આ સંદર્ભમાં વધુ માહિતી આપતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે, સિંહોની સંખ્યા ૨૦૦૧માં ૩૨૭, ૨૦૦૫માં ૩૫૯, ૨૦૧૦માં ૪૧૧, ૨૦૧૫માં ૫૨૩ અને ૨૦૨૦માં ૬૭૪ હતી, જે હવે વધીને ૮૯૧ થઈ ગઈ છે.
મુખ્યમંત્રીએ સિંહોની વસ્તીના અંદાજમાં ઉપયોગમાં લેવાતી આધુનિક ટેકનોલોજી વિશે વિગતવાર સમજાવ્યું. વ્યક્તિગત ઓળખમાં મદદ કરવા માટે ફોટોગ્રાફ્સ લેવા માટે ડિજિટલ કેમેરા અને કેમેરા ટ્રેપ જેવા વિવિધ તકનીકી સાધનોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. કેટલાક સિંહોમાં રેડિયો કોલર પણ લગાવવામાં આવ્યા હતા, જેનાથી તે સિંહ અને તેના જૂથનું સ્થાન શોધવામાં મદદ મળી.
વધુમાં, ‘ઈ-ગુજફોરેસ્ટ’ એપ્લિકેશન સિંહોના અવલોકનોના રીઅલ-ટાઇમ ડેટા એન્ટ્રીમાં મદદરૂપ સાબિત થઈ, જેમાં GPS સ્થાનો અને છબીઓનો સમાવેશ કરીને ચોકસાઈ અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો થયો. સિંહોની હિલચાલ, વિતરણ પેટર્ન અને રહેઠાણના ઉપયોગને ટ્રેક કરવા માટે સર્વેક્ષણ વિસ્તારોની રૂપરેખા બનાવવા અને વિગતવાર નકશા વિકસાવવા માટે GIS સોફ્ટવેરનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. જરૂર પડ્યે ફોટોગ્રાફ્સનો ઉપયોગ કરીને સિંહોને વ્યક્તિગત રીતે ઓળખવા માટે સક્ષમ AI-આધારિત સોફ્ટવેરનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.
શરૂઆતમાં, વન અને પર્યાવરણ વિભાગના અધિક સચિવ શ્રી સંજીવ કુમારે સિંહોની વસ્તીનો અંદાજ કાઢવા માટે વન વિભાગ દ્વારા ત્રિ-સ્તરીય ગણતરી પદ્ધતિ દ્વારા કરવામાં આવતા ડેટા વિશ્લેષણ અને વાસ્તવિક સિંહ ટ્રેકિંગ વિશે માહિતી આપી.
આ પ્રસંગે, મુખ્ય મુખ્ય વન સંરક્ષક અને વન દળના વડા ડૉ. એ.પી. સિંહ, મુખ્ય મુખ્ય વન સંરક્ષક ડૉ. જયપાલ સિંહ અને વન વિભાગના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ હાજર રહ્યા હતા.
