જ્યારે પણ તમે કોઈ દવા લો છો, ત્યારે શું તમે જોયું છે કે તે અલગ અલગ રંગોમાં આવે છે? લાલ, વાદળી, લીલો, પીળો – દરેક ગોળી અને કેપ્સ્યુલનો એક ખાસ રંગ હોય છે, પરંતુ શું આ રંગો ફક્ત દેખાડો કરવા માટે છે, કે તેની પાછળ કોઈ ઊંડું વૈજ્ઞાનિક કારણ છે?
જરા વિચારો, જો બધી ગોળીઓ સફેદ હોય, તો શું તમે સરળતાથી ઓળખી શકશો કે કઈ દવા ક્યારે લેવી? અથવા શું કોઈ રંગ તમારી બીમારી પર માનસિક અસર કરી શકે છે? આ માત્ર એક સંયોગ નથી, પરંતુ દવા કંપનીઓની સુનિયોજિત રણનીતિ છે. આવો જાણીએ દવાઓના રંગો પાછળ છુપાયેલા રસપ્રદ રહસ્યો.
૧) રંગ ઓળખ – દર્દી માટે સરળ
જ્યારે દર્દી એકસાથે અનેક દવાઓ લે છે, ત્યારે વિવિધ રંગોની ગોળીઓ તેને તેની દવા ઓળખવામાં મદદ કરે છે. જો બધી ગોળીઓ એકસરખી સફેદ હોત, તો દર્દીઓ માટે સાચી દવા યાદ રાખવી મુશ્કેલ હોત. તે ખાસ કરીને વૃદ્ધો અને નબળી દૃષ્ટિ ધરાવતા લોકો માટે ઉપયોગી છે.
૨) ડોકટરો અને ફાર્માસિસ્ટ માટે સુવિધા
મેડિકલ સ્ટોર્સમાં કામ કરતા ડોકટરો અને ફાર્માસિસ્ટ પણ દવાઓને ઝડપથી ઓળખવા માટે તેમના રંગો પર આધાર રાખે છે. આનાથી ભૂલ થવાની શક્યતા ઓછી થાય છે અને દર્દી સુધી સાચી દવા પહોંચે છે.
૩) દવાની અસર દર્શાવતા રંગો
ઘણી વખત કંપનીઓ દવાઓનો રંગ એવી રીતે પસંદ કરે છે કે તે દર્દીના મન પર પણ અસર કરે. ચાલો આપણે આ વાત કેટલાક ઉદાહરણોની મદદથી સમજાવીએ.
વાદળી અને લીલી ગોળીઓ: સામાન્ય રીતે પીડા નિવારક, ચિંતા-નિવારણ અને શામક દવાઓ માટે વપરાય છે કારણ કે આ રંગો મનને શાંત કરે છે.
લાલ અને નારંગી ગોળીઓ: ઉર્જા બૂસ્ટર અથવા ઝડપી-અભિનય કરતી ગોળીઓમાં વપરાય છે કારણ કે આ રંગો ઉર્જા અને પ્રવૃત્તિમાં વધારો દર્શાવે છે.
કાળા અને ઘેરા ભૂરા રંગની ગોળીઓ: આમાં આયર્ન અને વિટામિન સંબંધિત દવાઓ હોય છે જે શરીરમાં પોષણ વધારવાનું કામ કરે છે.
૪) સૂર્યપ્રકાશ અને દવાથી રક્ષણ
કેટલીક દવાઓ સૂર્યપ્રકાશમાં ઝડપથી બગડી જાય છે. એટલા માટે કંપનીઓ એવા રંગો પસંદ કરે છે જે દવાને સૂર્યપ્રકાશથી બચાવવામાં મદદ કરે છે. ઘેરા રંગનું કોટિંગ દવાની ગુણવત્તાને લાંબા સમય સુધી જાળવી રાખે છે.
૫) સ્વાદ અને ગંધને છુપાવવાની પદ્ધતિ
કેટલીક દવાઓ ખૂબ કડવી હોય છે અને દર્દીઓને તેનો સ્વાદ ગમતો નથી. રંગીન આવરણ દવાને આકર્ષક તો બનાવે છે જ, પણ તેના કડવા સ્વાદને પણ છુપાવે છે, જેનાથી દર્દીઓ માટે તેને ગળી જવાનું સરળ બને છે.
૬) બાળકોને આકર્ષવા માટે રંગો પણ છે
બાળકોને દવા આપવી એ એક મુશ્કેલ કાર્ય છે. એટલા માટે કંપનીઓ ચોકલેટ, સ્ટ્રોબેરી અને નારંગીના સ્વાદવાળી સીરપ અને રંગબેરંગી ચાવવાની ગોળીઓ બનાવે છે જેથી બાળકો ખુશીથી દવા લે.
શું દવાઓના રંગો રોગ અનુસાર નક્કી કરવામાં આવે છે?
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, દવાનો રંગ રોગ પર આધાર રાખતો નથી, પરંતુ દર્દીની માનસિક સ્થિતિ, દવાની ઓળખ અને તેની સલામતીને ધ્યાનમાં રાખીને તે નક્કી કરવામાં આવે છે. જોકે, ક્યારેક ડોકટરો માનસિક અસરો માટે ચોક્કસ રંગોની દવાઓ પણ લખી આપે છે.
